Prawidłowa biocenoza pochwy
Biocenoza pochwy to fizjologicznie występująca flora bakteryjna, której podstawową rolą jest ochrona przed rozwojem patogennych szczepów drobnoustrojów. Prawidłowa biocenoza pochwy sprzyja utrzymaniu fizjologicznego pH pochwy, w zakresie 3,8–4,2, co zapewnia kwaśne środowisko. Ponadto flora fizjologiczna pochwy ogranicza adhezję chorobotwórczych drobnoustrojów do nabłonka pochwy.
W skład fizjologicznej flory bakteryjnej pochwy wchodzą następujące bakterie:
- Lactobacillus (pałeczki kwasu mlekowego),
- Corynebacterium,
- Bifidobacterium,
- Propionibacterium,
- Clostridium,
- Prevotella,
- Bacteroides,
- Klebsiella,
- Escherichia coli,
- Gardnerella vaginalis,
- Staphylococcus epidermidis,
- Streptococcus,
- Mycoplasma,
- Candida.
Prawidłowa flora bakteryjna pochwy podlega działaniu licznych czynników zewnętrznych i wewnętrznych, które mogą zaburzać jej równowagę. Najważniejsze z nich to: rodzaj stosowanej pielęgnacji okolic intymnych, zmiany hormonalne (ciąża, menopauza, doustne hormony żeńskie), nawyki seksualne, częsta antybiotykoterapia.
Badanie biocenozy pochwy – wskazania
Badanie czystości pochwy wykonywane jest w celu oceny flory bakteryjnej pochwy. Wskazaniem do wykonania tego badania jest m.in. ciąża – towarzyszące jej zmiany hormonalne mogą zaburzać skład flory bakteryjnej pochwy, a infekcje intymne w ciąży są szczególnie groźne. Ponadto badanie biocenozy pochwy wykonywane jest przy podejrzeniu infekcji intymnych. Podejrzenie to może nasunąć występowanie następujących objawów:
- zaczerwienienie okolic intymnych,
- świąd,
- nietypowe upławy: szare upławy o rybim zapachu mogące wskazywać na infekcję bakteryjną lub białe, serowate upławy kojarzone z infekcją grzybiczą,
- pieczenie podczas oddawania moczu,
- ból podczas stosunku.
Wskazaniem do wykonania badania czystości pochwy mogą być także nawrotowe infekcje dróg rodnych, kłopoty z zajściem w ciążę, poronienia oraz monitorowanie skuteczności terapii zakażenia pochwy.
Przygotowanie do badania czystości pochwy
Badanie czystości pochwy wymaga odpowiedniego przygotowania. Przede wszystkim – przeciwwskazaniem do wykonania badania biocenozy pochwy jest antybiotykoterapia oraz menstruacja. Na kilka dni przed zabiegiem należy powstrzymać się od współżycia, ponadto należy zrezygnować ze stosowania leków dopochwowych. Dzień przed badaniem niewskazane jest ponadto wykonywanie irygacji pochwy.
Przebieg badania czystości pochwy
Badanie czystości pochwy to badanie szybkie i nieinwazyjne, a także bezbolesne. Podczas badania pobierany jest wymaz z pochwy przy pomocy wymazówki. Pobrany materiał jest nanoszony na szkiełko mikroskopowe i jest następnie oceniany pod mikroskopem.
Koszt badania to około 20–50 zł; nie ma możliwości wykonania badania bezpłatnie, gdyż NFZ nie refunduje badania czystości pochwy. Gdzie wykonać badanie? Biocenoza pochwy może być oceniona w każdym gabinecie ginekologicznym, w którym pobierany jest materiał. Natomiast analiza materiału następuje w laboratorium. Ile się czeka na wynik? Zazwyczaj jest to kilka dni.
Biocenoza pochwy – wyniki, interpretacja
Wynik badania biocenozy pochwy przedstawiany jest jako czystość pochwy według klasyfikacji Kuczyńskiej, w uzupełnieniu Kasprowicza. Zgodnie z tą klasyfikacją wyróżnia się następujące stopnie czystości pochwy:
- stopień czystości pochwy 0 – obraz mikroskopowy bezbakteryjny, brak leukocytów;
- stopień czystości pochwy 0/I – wynik pośredni, obecne pojedyncze pałeczki kwasu mlekowego oraz brak innych bakterii i leukocytów;
- stopień czystości pochwy I – obecne są wyłącznie pałeczki kwasu mlekowego;
- stopień czystości pochwy I/II – obecne są pałeczki kwasu mlekowego oraz pojedyncze leukocyty;
- stopień czystości pochwy II – występują liczne pałeczki kwasu mlekowego, niewiele leukocytów oraz pojedyncze bakterie Gram-dodatnie i/lub Gram-ujemne;
- stopień czystości pochwy II/III – występują liczne pałeczki kwasu mlekowego i liczne leukocyty, a także mieszana flora bakteryjna;
- stopień czystości pochwy III – pojedyncze pałeczki kwasu mlekowego i leukocyty z przewagą mieszanej flory bakteryjnej;
- stopień czystości pochwy III/IV – obfita mieszana flora bakteryjna, liczne leukocyty i rzadko występujące pałeczki kwasu mlekowego;
- stopień czystości pochwy IV – cały obraz mikroskopowy pokryty mieszaną florą bakteryjną, brak pałeczek kwasu mlekowego oraz leukocytów;
- stopień czystości pochwy 0/IV – brak pałeczek kwasu mlekowego oraz leukocytów, niewielka ilość mieszanej flory bakteryjnej.
Jak w oparciu o tę skalę ocenić czystość pochwy? Wynik dodatni, wskazujący na stan zapalny to II/III, III, III/IV, IV i 0. Natomiast za wynik prawidłowy uznaje się I, I/II oraz II.
Biocenoza pochwy a posiew
Czym różni się badanie czystości pochwy od posiewu? W obu przypadkach pobierany jest wymaz z pochwy w celu detekcji chorobotwórczej flory bakteryjnej. W przypadku badania biocenozy materiał oglądany jest pod mikroskopem, zaś posiew polega na wykonaniu hodowli mikrobiologicznej. Posiew jest badaniem dokładniejszym, gdyż umożliwia precyzyjne określenie rodzaju patogenu oraz antybiogramu, czyli wrażliwości konkretnego szczepu bakterii na antybiotyki.
Biocenoza pochwy a cytologia
Podobieństwo między badaniem czystości pochwy a cytologią sprowadza się do oceny pobranego materiału pod mikroskopem. Jednak w przypadku badania biocenozy pochwy analizowana jest obecność bakterii, grzybów oraz pasożytów, natomiast cytologia ocenia nieprawidłowości w budowie komórek nabłonkowych. To drugie badanie służy zatem wczesnemu wykryciu raka szyjki macicy.
Bibliografia:
- Leśkow E., Lipiński A., Atlas cytopatologii szyjki macicy. Wydawnictwo Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2011.
- Pschyrembel W., Strauss G., Petri E., Ginekologia praktyczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.