Dlaczego badanie cytologiczne jest ważne?
Cytologia to bardzo popularne badanie, którego celem jest wykrycie oraz zdiagnozowanie zmian przedrakowych i rakowych, jakie mogą pojawić się w szyjce macicy u każdej kobiety, bez względu na wiek. Występowanie tych zmian najczęściej nie wiąże się z występowaniem jakichkolwiek objawów. Oznacza to, że bez przeprowadzenia badania cytologicznego kobieta nie będzie świadoma obecności niebezpiecznych zmian w swoim organizmie.
Cytologia wykrywa zmiany przedrakowe
Niektóre zmiany przedrakowe mogą po pewnym czasie zamienić się w raka szyjki macicy. Z drugiej strony istnieją dowody potwierdzające samoistne cofnięcie się wcześniej wykrytych i zdiagnozowanych zmian przedrakowych. Żaden lekarz specjalista nie jest w stanie przewidzieć, które zmiany przedrakowe znikną same w przypadku niepodjęcia leczenia, a które przekształcą się w niebezpiecznego raka szyjki macicy.
Nie do końca wiadomo także, ile czasu zmienione komórki potrzebują, aby zamienić się w komórki rakowe. Ryzyko jest jednak dość wysokie – bez podjęcia odpowiednich środków zapobiegawczych zmiany przedrakowe powodują rozwój raka szyjki macicy w prawie połowie przypadków.
Jak wygląda cytologia?
Cytologia jest wykonywana w trakcie badania ginekologicznego. Odpowiednią ilość komórek pobiera się z powierzchni szyjki macicy za pomocą niewielkiej, płaskiej łopatki lub małej szczotki. Próbkę umieszcza się na szkiełku laboratoryjnym, zabezpiecza, a następnie przesyła do laboratorium w celu przeprowadzenia badania pod mikroskopem. Pracownik laboratorium ocenia próbkę cytologiczną i opisuje wynik badania.
Kiedy należy wykonać badanie pH pochwy?
Cytologia – wyniki badania i interpretacja
- Wynik cytologii zgodny z normą – pacjentka zostaje poinformowana o wyniku badania oraz otrzymuje instrukcję, aby powtórzyć cytologię w ciągu kolejnych 3 lat.
- Wynik na granicy normy lub umiarkowanie nieprawidłowy – pacjentka zostaje poinformowana o wyniku badania oraz otrzymuje instrukcję, aby powtórzyć cytologię w ciągu kolejnych 6–12 miesięcy.
- Wynik nieprawidłowy – kobieta zostaje poinformowana o wyniku badania i umówiona na kolposkopię w celu przeprowadzenia dodatkowych testów i rozpoczęcia leczenia.
Jak często robić cytologię?
Nie należy czekać z badaniem cytologicznym na ostatnią chwilę lub do momentu pojawienia się objawów ginekologicznych. Pierwsze badanie należy wykonać 3 lata po pierwszym akcie płciowym w życiu. Dziewice powinny zgłosić się na badanie maksymalnie w 25. roku życia.
Badanie kontrolne należy przeprowadzać co 3 lata w przypadku kobiet w wieku od 25 do 59 lat, pod warunkiem wcześniejszych prawidłowych wyników cytologii. Po tym wieku wykonywanie cytologii jest również korzystne, ale oficjalny program darmowych badań cytologicznych w Polsce nie obejmuje już takich kobiet. Badania przeprowadzane co 3 lata w zupełności wystarczą. Wykonywanie cytologii częściej nie ma wpływu na zwiększenie skuteczności przeciwdziałania rozwojowi raka szyjki macicy.
Co to jest kolposkopia?
Kolposkopia (inaczej wziernikowanie pochwy) to zabieg, podczas którego ginekolog przy pomocy narzędzia powiększającego, zwanego kolposkopem, bada powierzchnię szyjki macicy. Zmianę diagnozuje się na podstawie charakterystycznego układu naczyń krwionośnych pod szyjką macicy. Po wykryciu zmian komórkowych ginekolog ocenia poziom zaawansowania i zakres problemu. W miejscu zdiagnozowania zmiany patologicznej przeprowadza się biopsję.
Metody leczenia zmian komórkowych szyjki macicy
Zmiany o charakterze CIN1 (o małym ryzyku przejścia w raka inwazyjnego) jedynie się obserwuje i kontroluje. W większości przypadków zmienione tkanki są wycinane. Efekt ten można osiągnąć na kilka sposobów, np. poprzez zastosowanie pętli elektrochirurgicznej lub lasera. Zabiegi tego typu przeprowadza się zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym, co oznacza, że kobieta jest przez cały czas świadoma.
Metodą, która daje największą pewność wycięcia danej zmiany jest zabieg konizacji, umożliwiający dokładną ocenę miejsca cięcia przez histopatologa. Polega on na wycięciu w szyjce macicy odpowiedniego stożka zawierającego strefę transformacji (czyli miejsca powstawania większości zmian przedrakowych). Stosuje się ją u młodych kobiet, przed okresem rozrodu, które pragną w przyszłości zostać matkami. Gdy pacjentka już rodziła, można zastosować szerszy zabieg amputacji szyjki macicy. W przypadku kobiet po menopauzie, z bogatą historią zmian przedrakowych w minionych latach oraz obecną zmianą o znacznym stopniu dysplazji, można zaproponować nawet proste wycięcie macicy.
Po zabiegu często występuje niewielkie krwawienie, jednak szyjka macicy szybko się goi, więc problem ten nie trwa długo. Po usunięciu tkanki ze zmianami przedrakowymi na obszarze zabiegowym lokalizuje się nowa, zdrowsza tkanka.
W zależności od stopnia zaawansowania usuniętych zmian przedrakowych kobieta otrzymuje instrukcje dotyczące dalszych badań cytologicznych. Zmiany przedrakowe mogą powrócić, dlatego stosowanie się do wszystkich wskazówek jest niezmiernie ważne.
Bibliografia:
- Szamborski J., Diagnostyka szyjki macicy. Histopatologia, Cytologia, Wydanie 1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001.
- Lewiński W., Wilczyńska K., Cytologia i histologia (dla kandydatów na Akademie Medyczne i Uniwersytety), Wydanie 5. Wydawnictwo Operon, Rumia 2001.
- Bręborowicz G. H., Położnictwo i ginekologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.