Czym są probiotyki ginekologiczne?
Probiotyki to środki farmaceutyczne zawierające wyselekcjonowane kultury bakterii i drożdży – najczęściej bakterie kwasu mlekowego (Lactobacillus sp.). Mają one za zadanie wzmacniać odporność organizmu, czyli wywierać tzw. działanie immunomodulujące. Oprócz dojelitowych probiotyków wyróżnia się także probiotyki ginekologiczne. Obie grupy preparatów podawane są celem uniemożliwienia kolonizacji drobnoustrojom chorobotwórczym.
W ciągu ostatnich lat ich popularność wzrasta i pojawia się coraz więcej publikacji mówiących o ich pozytywnym wpływie na zdrowie. Probiotyki doustne są najczęściej przyjmowane przez pacjentów poddawanych kuracji antybiotykowej. Istnieje również grupa probiotyków, tzw. ginekologicznych, przyjmowanych nie tylko doustnie, ale również dopochwowo.
Flora bakteryjna pochwy
Naturalna flora bakteryjna pochwy składa się przede wszystkim z pałeczek Lactobacillus. Fizjologiczne mikrośrodowisko pochwy odgrywa bardzo ważną rolę. Jednym z jej najważniejszych zadań jest utrzymanie prawidłowego pH poniżej 4,5. Pałeczki kwasu mlekowego, które stanowią 95 proc. mikroflory, chronią naturalne środowisko pochwy. Bakterie te produkują kwas mlekowy oraz nadtlenek wodoru, co stanowi swoistą barierę, zapobiegającą namnażaniu się chorobotwórczych bakterii, a co za tym idzie – infekcjom intymnym.
Dzięki tzw. „dobrym” bakteriom pH pochwy jest kwaśne. W życiu kobiety dochodzi jednak do sytuacji, kiedy prawidłowe środowisko pochwy zostaje zaburzone. Zazwyczaj ma to miejsce podczas stosowania antybiotyków (zwłaszcza przy przewlekłej antybiotykoterapii).
Na florę fizjologiczną pochwy wpływają również zmiany hormonalne zachodzące w organizmie kobiety m.in. w ciąży, podczas połogu, w okresie karmienia piersią czy w okresie okołomenopauzalnym. U kobiet w senium (po 70. roku życia) nie występują bakterie Lactobacillus, co spowodowane jest krytycznym obniżeniem stężenia estrogenów (żeńskich hormonów).
Probiotyki w leczeniu zakażeń pochwy
Zaburzenia pH pochwy mogą być również spowodowane stosowaniem antykoncepcji hormonalnej, chodzeniem na basen, korzystaniem z jacuzzi czy toalet publicznych, częstą zmianą partnerów seksualnych lub niewłaściwą higieną. Nieodpowiednia higiena okolic intymnych to nie tylko zbyt rzadkie mycie. Niekorzystne efekty może wywołać także zbyt częste i intensywne mycie narządów płciowych różnego rodzaju żelami bądź mydłami do higieny intymnej. Te sytuacje sprzyjają zachwianiu pH pochwy, powstawaniu infekcji układu moczowo-płciowego, co jest nie tylko nieprzyjemne, ale również niebezpieczne. Kobieta wymaga wówczas suplementacji probiotykami ginekologicznymi.
Wiele kobiet w różnym wieku cierpi na zakażenia narządów rodnych. Infekcje pochwy mogą być wywołane przez wirusy, bakterie, grzyby (np. z rodzaju Candida) czy pierwotniaki (rzęsistek pochwowy). Bakteryjne zakażenie pochwy (bacterial vaginosis) pojawia się w wyniku zaburzenia równowagi pomiędzy określonymi rodzajami bakterii bytujących w naturalnym środowisku pochwy. W sytuacji patologicznej mamy do czynienia z nadmiernym namnażaniem się bakterii beztlenowych.
Choroba ta bardzo często objawia się jedynie niewielkimi dolegliwościami, takimi jak pieczenie czy swędzenie. Należy jednak zaznaczyć, że jej powikłania mogą być bardzo poważne. Należą do nich:
- zapalenie błony śluzowej macicy oraz przydatków,
- niepłodność pochodzenia jajowodowego,
- nawracające zakażenia dróg moczowych,
- zwiększone ryzyko poronienia oraz przedwczesnego porodu.
Probiotyki a grzybica pochwy
Zakażenie grzybicze pochwy i sromu wywoływane jest głównie przez drożdżaki z rodzaju Candida. U zdrowej kobiety grzyby te mogą być obecne na skórze okolic intymnych, w pochwie czy w przewodzie pokarmowym, nie wywołując objawów chorobowych. Sprawny układ odpornościowy, zachowana mikroflora oraz kwaśne środowisko pochwy stanowią dla drożdżaków barierę nie do pokonania. Jednak w sytuacjach, gdy system odpornościowy jest osłabiony, mikroflora zaburzona, a pH pochwy nieprawidłowe, może dojść do infekcji grzybiczej. Zazwyczaj nie ma ona podłoża ginekologicznego, lecz wywołana jest np. przyjmowaniem antybiotyków bądź doustnych środków antykoncepcyjnych.
Grzybica pochwy objawia się występowaniem upławów w postaci białawych grudek wyglądających jak twarożek, uporczywym świądem, pieczeniem oraz bólem podczas stosunku płciowego. Leczenie każdej infekcji układu moczowo-płciowego powinno być prowadzone przez lekarza. Jeśli kobieta podejrzewa, że może cierpieć na infekcję okolic intymnych, powinna niezwłocznie skontaktować się ze swoim ginekologiem, który po przeprowadzeniu badania zaleci odpowiednie leczenie. Oprócz leczenia przyczynowego, w przypadku bacterial vaginosis czy przy drożdżycy można stosować probiotyki ginekologiczne (doustne lub dopochwowe) – pomogą one zachować odpowiednią mikroflorę i kwaśne środowisko pochwy.
Jakie są najczęstsze przyczyny zakażeń intymnych?
Jaki probiotyk ginekologiczny wybrać?
Na rynku istnieje wiele preparatów. Lekarz ginekolog najprawdopodobniej zaleci przyjmowanie probiotyków przez pewien czas po zakończeniu terapii. Leczenie wspomagające za pomocą probiotyków wpływa korzystnie na samopoczucie kobiety oraz obniża ryzyko nawrotów infekcji intymnych. Obok kultur bakteryjnych preparaty probiotyczne zawierają często inne substancje, takie jak: witamina E, kwas hialuronowy, kwas L-askorbinowy czy inulina. Wspomagają one namnażanie pożytecznych bakterii i zakwaszanie środowiska pochwy. Witamina E oraz kwas hialuronowy wspomagają nawilżenie błony śluzowej pochwy u pacjentek skarżących się na uczucie suchości okolic intymnych.
Przyjmowanie probiotyków wspomaga leczenie podstawowe.
Bibliografia:
- Pschyrembel W., Strauss G., Petri E., Ginekologia praktyczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
- Bręborowicz G. H., Położnictwo i ginekologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.