Rak sromu – przyczyny, objawy, sposoby leczenia

Czym jest rak sromu, kto choruje?

Rak sromu jest odpowiedzialny za około 3 proc. wszystkich nowotworów ginekologicznych. Jest najczęściej rozpoznawany u starszych kobiet, powyżej 70. roku życia. Jednak jest coraz częściej diagnozowany także u kobiet w wieku pomiędzy 35. a 40. rokiem życia.
Najczęstszym miejscem rozwoju raka sromu są wargi sromowe większe Tylko 10 proc. wszystkich nowotworów w tej lokalizacji zaczyna się rozwijać w łechtaczce. Srom jest bogato unaczyniony, oplata go sieć naczyń krwionośnych i limfatycznych. Oznacza to, że komórki nowotworowe mogą szybko rozprzestrzeniać się do innych części ciała, takich jak pęcherz, pochwa i odbyt.

Czy warto korygować zbyt duże wargi sromowe?

Jakie są objawy raka sromu?

We wczesnych stadiach rak sromu często nie daje objawów. Część pacjentek bagatelizuje niewielką najczęściej zmianę na skórze, przypisując jej istnienie infekcji lub alergii. Zmiana o typie grudki lub guzka może przybierać różną barwę – białą, czerwoną lub różową. Wraz z rozwojem choroby zwykle powiększa się.

Objawy raka sromu to:

• pojawienie się grudki lub guzka wyczuwalnego w obrębie warg sromowych (grudka z czasem zmienia się w twór przypominający wrzód, który jest oporny na leczenie),
• świąd i ból powstającej zmiany, tkliwość i wrażliwość,
• krwawienie z pochwy i upławy (nie są objawem charakterystycznym),
• powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych,
• problemy z oddawaniem moczu i wydalaniem kału (mogą wskazywać na przerzuty raka do jelit i pęcherza).

Jakie są przyczyny i czynniki ryzyka?

Jak dotąd ryzyko rozwoju raka sromu ściśle korelowało z wiekiem pacjentek. Chorowały kobiety po menopauzie, a najliczniejszą grupę pacjentek stanowiły panie, które ukończyły 70. rok życia. Najnowsze statystyki dowodzą jednak, że systematycznie rośnie grupa chorych wśród młodych kobiet.

Inne przyczyny i czynniki ryzyka rozwoju raka sromu to:

• infekcje przenoszone drogą płciową,
• duża liczba partnerów seksualnych,
• nierództwo (brak posiadania dzieci),
• zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego,
• stwierdzone wcześniej zachorowanie na raka kolczystokomórkowego szyjki macicy,
• stwierdzone wcześniej zachorowanie na raka kolczystokomórkowego pochwy,
• palenie tytoniu,
• liszaj twardzinowy (rzadka choroba skóry, która zazwyczaj pojawia się w okolicach sromu i odbytu).

VIN a rak sromu

Neoplazja wewnątrznabłonkowa sromu (ang. VIN) jest stanem przedrakowym dla raka sromu. Występuje rzadko, ale cechuje się wysokim prawdopodobieństwem zezłośliwienia, jeżeli nie będzie leczona. Spośród kobiet, które przejdą leczenie, u 5–10 proc. i tak rozwinie raka sromu. Jeśli komórki nowotworowe dotrą do węzłów chłonnych w miednicy, może dojść do pojawienia się przerzutów.

Jakie są rodzaje raka sromu?

Rak sromu jest klasyfikowany w zależności od komórek, z których się rozwinął.

• Rak kolczystokomórkowy skóry – rozwija się w komórkach skóry. Jest odpowiedzialny za około 90 proc. przypadków.
• Czerniak złośliwy – zaczyna się w komórkach pigmentowych w głębszych warstwach skóry. Jest odpowiedzialny za około 5 proc. przypadków raka sromu.
• Gluczolakorak – nowotworzenie rozpoczyna się w gruczołach Bartholina. Jest odpowiedzialny za mniej niż 1 proc. przypadków.
• Mięsak – powstaje z komórek tłuszczowych. Występuje rzadko.
• Chłoniak – zaczyna się w komórkach odpornościowych. Występuje rzadko.
• Rak podstawnokomórkowy – rodzaj raka skóry. Występuje rzadko.

Jak rozpoznać raka sromu?

Diagnostykę rozpoczyna dokładny wywiad z pacjentką. Pozwoli on określić tempo rozwoju zmiany, narażenie na czynniki ryzyka. Badanie lekarskie ginekologiczne wraz z obserwacją zadecyduje o kolejnych krokach.

Zazwyczaj wykonuje się kolposkopię sromu, która ułatwia obserwację zmian powodowanych przez VIN i raka sromu. Niezbędne może okazać się wykonanie biopsji guzka i pobrania wycinka do badań histopatologicznych. Zabieg ten wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym. Najczęściej wykonuje się biopsję gruboigłową.

Lekarz może także podjąć decyzję o usunięciu części lub całej zmiany w znieczuleniu ogólnym.

Jakie zmiany w obrębie sromu powinny niepokoić?

Leczenie raka sromu

Leczenie raka sromu najczęściej jest kilkuetapowe i obejmuje wykorzystanie kilku technik.

• Wulwektomia – pierwszą linią leczenia jest chirurgiczne usunięcie guza. W zależności od czynników obejmujących umiejscowienie, rodzaj, stadium i ciężkość raka, operacja może obejmować radykalną wulwektomię (usunięcie sromu) razem z lub bez usunięcia węzłów chłonnych krocza z jednej lub obu stron. Może być konieczne usunięcie łechtaczki.
• Radioterapia – wykorzystuje się użycie precyzyjnych wiązek promieniowania rentgenowskiego do zabijania komórek nowotworowych. Może zostać zastosowana jako leczenie podstawowe, także w celu uniknięcia usunięcia łechtaczki.
• Chemioterapia – stosuje się leki przeciwnowotworowe, często w ramach politerapii. Chemioterapia może być również pomocna, by zapobiec powstawaniu przerzutów. Może zostać zastosowana razem z radioterapią – w celu zwiększenia jej efektywności.

Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka sromu?

Możliwe jest zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka sromu poprzez unikanie opisanych czynników ryzyka. Najważniejszą strategią zmniejszającą ryzyko jest chronienie się przed infekcjami przenoszonymi drogą płciową. Jest to spowodowane faktem, że kobiety, które chorowały na dysplazję lub wewnątrznabłonkową neoplazję szyjki macicy (ang. CIN), brodawki płciowe lub opryszczkę mają podwyższone ryzyko zachorowania na VIN, która jest prekursorem raka sromu.

Wskazane jest przeprowadzanie regularnych badań ginekologicznych. Przypadki powstawania zmian skórnych opornych na leczenie, jak również przewlekłego świądu narządów płciowych – pochwy, sromu, powinny być zawsze diagnozowane.

Jakie jest rokowanie?

Pięcioletnie wskaźniki przeżycia w przypadku raka sromu wynoszą około 78 proc., ale mogą na nie wpływać czynniki indywidualne, w tym stadium raka, typ nowotworu, wiek pacjentki i ogólny stan zdrowia. Najlepsze rokowanie jest u pacjentek z wykrytym nowotworem w stadium I.

Bibliografia:

1. Kędzia H., Kędzia W., Nowotwory narządów płciowych kobiety, Wydanie 2. Wydawnictwo MedPh, Wrocław 2009.
2. Wicherek Ł., Kojs Z., Bręborowicz G., Ginekologia onkologiczna, Wydanie 1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016.