Rzęsistkowica – kiedy pojawia się choroba?
Rzęsistek pochwowy (Trichomonas vaginalis) to pierwotniak odpowiedzialny za blisko 1/3 wszystkich zakażeń przenoszonych drogą płciową. W organizmie kobiety rzęsistek bytuje w pochwie, cewce moczowej i gruczołach okołocewkowych, u mężczyzn zajęta zostaje zwykle cewka moczowa, choć rzęsistki izolowano są także spod napletka oraz ze zmian na prąciu.
Jak można się zarazić rzęsistkiem pochwowym? Najczęstszą drogą zakażenia pozostaje transmisja seksualna choroby – do infekcji rzęsistkowej dochodzi w czasie stosunku seksualnego. Możliwe jest też przeniesienie choroby z matki na dziecko, jeśli zakażenie występuje w okresie porodu. Według szacunków zainfekowanie noworodka nastąpi w przypadku aż 20 proc. porodów u pacjentek z rzęsistkowicą.
Rzęsistek pochwowy jest pasożytem, który może bytować również poza organizmem człowieka, stąd można się nim zarazić również w kontakcie z innymi przedmiotami, na przykład korzystając ze wspólnych ręczników czy toalety. Opisywano również zakażenie przez kontakt pośredni, np. na basenie, jeśli w wodzie znajdują się pierwotniaki.
Jakie są objawy rzęsistkowicy?
Ostra postać rzęsistkowicy u kobiet daje takie objawy, jak:
- pieniste upławy,
- nieprzyjemny zapach z pochwy,
- pieczenie cewki moczowej oraz warg sromowych,
- świąd okolic intymnych,
- bolesne oddawanie moczu,
- pobolewania w podbrzuszu,
- ból w czasie stosunku płciowego.
W przebiegu infekcji może dochodzić do rzęsistkowego zapalenia pochwy i sromu.
Znana jest również bezobjawowa postać rzęsistkowicy przewlekłej – według różnych doniesień nawet 10–50 proc. przypadków choroby może przebiegać w ten sposób. W tej formie choroby dolegliwości mogą nie pojawiać się wcale lub ujawniać się cyklicznie – na przykład w okresie okołomiesiączkowym. Rzęsistkowica w postaci przewlekłej sprzyja innym infekcjom intymnym – wirusowym, bakteryjnym, jak i grzybiczym, a także wywołuje niekorzystne zmiany w nabłonku szyjki macicy.
Rzęsistkowica u mężczyzn wiąże się z występowaniem takich dolegliwości, jak uczucie podrażnienia i świąd cewki moczowej, wydzielina z cewki moczowej, bolesne oddawanie moczu czy częstomocz. U mężczyzn, częściej niż u kobiet, rzęsistkowica przyjmuje postać bezobjawową.
Postawienie diagnozy rzęsistkowicy nie napotyka zwykle większych trudności. Prostym testem na rzęsistkowicę jest badanie mikroskopowe wymazu wydzieliny pochwy, z cewki moczowej lub z osadu moczu, w którym stwierdza się obecność pierwotniaków.
Leczenie rzęsistkowicy
Skuteczna i bezpieczna terapia zakażenia rzęsistkiem pochwowym jest możliwa. Leki na rzęsistkowicę przyjmowane są w postaci doustnej, leczenie miejscowe jest nieskuteczne. Większość szczepów rzęsistka pochwowego jest szczególnie wrażliwa na pochodne imidazolu: metronidazol, tinidazol, ornidazol. Zwykle stosuje się tzw. terapię uderzeniową – lek jest podawany od 1 do 3 razy w ciągu doby. Konieczne jest przeprowadzenie badań kontrolnych po 3 tygodniach po zakończeniu kuracji.
Efektywność leczenia metronidazolem i jego pochodnymi wynosi około 95 proc. W czasie terapii istnieje bezwzględny zakaz spożywania alkoholu – z uwagi na groźne interakcje, które powstają w czasie łączenia etanolu oraz stosowanych leków przeciwpierwotniakowych. Konieczne jest leczenie wszystkich partnerów seksualnych osoby zakażonej – tylko dzięki takiemu postępowaniu można uzyskać trwałe wyleczenie bez ryzyka nawrotów infekcji. W trakcie terapii należy powstrzymać się od kontaktów seksualnych.
Leczenie rzęsistkowicy w ciąży wymaga zwykle innych schematów lekowych, z uwagi na ryzyko związane ze stosowaniem imidazoli, zwłaszcza w początkowym okresie ciąży.
Zakażenie rzęsistkiem pochwowym wymaga leczenia w każdym przypadku – długotrwałe skutki rzęsistkowicy (nawet bezobjawowej) to problemy z zajściem w ciążę, komplikacje okołociążowe, jak również niepomyślny przebieg zabiegów w obrębie jamy brzusznej oraz miednicy. Coraz więcej danych świadczy o szkodliwym wpływie zakażenia rzęsistkiem pochwowym na przebieg ciąży i wskazuje na jego związek z występowaniem porodów przedwczesnych i niską urodzeniową masą ciała. Powikłaniem rzęsistkowicy u mężczyzn może być również ostre zapalenie gruczołu krokowego (prostaty).
Czy rzęsistkowicy można zapobiegać?
Z uwagi na znane przyczyny rzęsistkowicy możliwa jest jej profilaktyka – stosowanie prezerwatyw skutecznie zapobiega szerzeniu się infekcji. Zaleca się również unikania stosowania tych samych ręczników oraz środków higieny osobistej (gąbek, myjek), ponieważ opisywane jest również zakażenie przekazywane tą drogą.
Bibliografia:
- McClelland R. S., Trichomonas vaginalis infection: can we afford to do nothing? J. Infect. Dis., 2008, 197, 4: 487–489.
- Kochan P. i wsp., Trichomonas vaginalis multiplication in a new light – binary fission, cytokinesis or else? World J. Med. Images Videos Cases, 2017, 3: 5–8.
- Gülmezoglu A. M., Interventions for trichmoniasis in pregnancy. Cochrane Database Syst. Rev., 2011, 5.