Zapalenie gruczołu Bartholina – przyczyny
Schorzenie występuje u kobiet w każdym wieku, choć najczęściej dotyka aktywne seksualnie kobiety w wieku 20–45 lat. Szacuje się, że problem pojawia się u około 2 proc. kobiet w wieku rozrodczym. Za jego bezpośrednią przyczynę uważa się zakażenie bakteryjne – najczęściej zakażenie dwoinką rzeżączki lub paciorkowcem, rzadziej pałeczką okrężnicy, gronkowcem złocistym bądź chlamydią.
Podłożem choroby jest zaczopowanie ujścia gruczołu (pojawia się nadmierna ilość śluzu oraz problem z jego odprowadzeniem), przez co powstaje zbiornik wypełniony wydzieliną (cysta Bartholina, torbiel Bartholina). Bakterie infekują zablokowany gruczoł Bartholina, doprowadzając do powstania ropnia gruczołu Bartholina. Możliwe jest samoistne opróżnienie ropnia, częściej jednak wymaga on interwencji medycznej.
Jakie są objawy zapalenia gruczołu Bartholina?
Pierwszym symptomem, który zwraca uwagę pacjentki jest zwykle bolesny guzek i obrzęk w obrębie warg sromowych większych, rzadziej warg sromowych mniejszych.
Częstym objawem jest również ból okolicy krocza, który nasila się zarówno w czasie chodzenia, jak i siedzenia – ulgę przynosi jedynie pozycja leżąca. Dolegliwości pojawiają się również przy próbie oddania stolca (wiąże się to ze wzrostem ciśnienia i napięciem mięśniowym w obrębie miednicy), a także zaostrzają się po stosunku płciowym. Bólowi może towarzyszyć podniesiona temperatura ciała związana ze stanem zapalnym – zwykle do 38oC.
W postaci przewlekłej objawy nie są tak znacznie wyrażone, zdarza się, że w ogóle nie są przez chorą zauważone. Jeśli pojawia się guzek, jest on niewielki i niebolesny, zlokalizowany w przedsionku pochwy. Stan podgorączkowy obserwuje się sporadycznie.
Choroba może zostać rozpoznana dzięki badaniu ginekologicznemu i na podstawie charakterystycznych objawów zgłaszanych przez chorą. Niekiedy ustalenie właściwego planu antybiotykoterapii wymaga wykonania wymazu z ujścia gruczołu i wykonania antybiogramu.
Leczenie gruczołu Bartholina w stanie zapalnym
Nie należy samodzielnie stosować domowych sposobów na zapalenie gruczołu Bartholina. Przy niewielkich dolegliwościach i ograniczonej postaci choroby lekarz może zalecić antybiotykoterapię doustną oraz leczenie domowe wspomagające, obejmujące nasiadówki lub przymoczki (okłady) ziołowe czy kąpiel w roztworze nadmanganianu potasu. Jeśli nie doszło jeszcze do powstania ropnia, torbiel gruczołu Bartholina może opróżnić się samoistnie po ciepłej kąpieli. Nie zaleca się stosowania maści czy innych preparatów miejscowych – mogą one dodatkowo blokować ujście gruczołu.
Najczęstszym sposobem leczenia zapalenia gruczołu Bartholina jest chirurgiczne nacięcie ropnia, dzięki czemu zostaje ewakuowana na zewnątrz jego treść. Zabieg ten przynosi natychmiastową, dużą ulgę i redukcję dolegliwości bólowych, choć przez kilka, kilkanaście dni kobiecie może towarzyszyć dyskomfort w miejscu po zabiegu. Sam zabieg przeprowadzany jest zwykle w krótkotrwałym znieczuleniu ogólnym i trwa od 20 do 40 minut. Chirurgiczne nacięcie ropnia wykonuje się w takiej fazie choroby, w której treść ropnia jest na tyle płynna, że może swobodnie wydostać się na zewnątrz. Rekonwalescencja po zabiegu trwa do 2 tygodni. W tym okresie wymagany jest oszczędzający tryb życia.
Jak zapobiegać powstawaniu cysty Bartholina?
Zapalenie gruczołu Bartholina może mieć charakter nawracający. Profilaktyka kolejnych zakażeń obejmuje dbanie o higienę okolic intymnych:
- unikanie stosowania agresywnych środków myjących,
- noszenie bawełnianej, oddychającej bielizny,
- częste zmiany środków higienicznych w czasie menstruacji.
Pewne działanie przypisuje się stosowaniu probiotyków zarówno w postaci doustnej, jak i dopochwowej. W przypadku częstych zmian partnerów seksualnych zaleca się stosowanie antykoncepcji mechanicznej – prezerwatyw. Jeśli każdy nawrót choroby wymaga interwencji chirurgicznej, pacjentce proponuje się niekiedy zabieg marsupializacji – plastyki odpływu gruczołu poprzez jego poszerzenie (poprzedzone dokładnym oczyszczeniem gruczołu), co ma zapobiegać kolejnym blokadom ujścia i infekcji.
Najnowszą metodą leczenia torbieli Bartholina jest stosowanie cewnika do drenażu z silikonowym balonikiem. Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym. Zastosowanie zabiegów balonikowych skraca czas rekonwalescencji po zabiegu. Dużo rzadziej wykonuje się zabiegi usunięcia całego gruczołu Bartholina – jego brak powoduje problemy z odpowiednim nawilżeniem śluzówki pochwy, co wpływa na komfort życia pacjentek.
Bibliografia:
- Lee M. Y. i wsp., Clinical pathology of Bartholin’s glands: a review of the literature. Curr. Urol., 2015, 8, 1: 22–25.
- Omole F., Simmons B. J., Hacker Y., Management of Bartholin’s duct cyst and gland abscess. Am. Fam. Physician, 2003, 68, 1: 135–140.