Guzek w piersi – czy zawsze to zmiana złośliwa?
Na szczęście nie każdy stwierdzany guzek w piersi okazuje się zmianą złośliwą. Szacuje się, że tylko 1 na 10 wykrytych przypadkowo zmian w gruczole piersiowym okazuje się rakiem piersi. Wiele kobiet doświadcza zmian w strukturze piersi w czasie cyklu miesięcznego, szczególnie w jego drugiej połowie, tuż przed menstruacją. Zwiększeniu spoistości piersi oraz ich obrzmieniu, branym niekiedy mylnie za zgrubienia w piersi, może towarzyszyć ból (mastalgia).
Najczęściej spotykaną zmianą łagodną są torbiele w piersi. Torbiel przedstawia się jako obły, sprężysty, dobrze odgraniczony guz. Zmiana jest zazwyczaj niebolesna. Ból piersi towarzyszący części przypadków jest wynikiem podrażnienia otaczającego miąższu przez płyn wydobywający się z pękniętej (zazwyczaj samoistnie) cysty w piersi i towarzyszącego mu stanu zapalnego. Torbiel w piersi pojawia się u kobiet w każdym wieku, najczęściej jednak występują około 40. roku życia, wykazując tendencję do zanikania w okresie pomenopauzalnym.
Inną, częstą zmianą w piersiach są ogniska zwłóknienia tkanek, zwane mastopatią. Najczęściej zmiany tego typu występują u kobiet przed menopauzą, mają postać dobrze odgraniczonych, nieregularnych zmian guzowatych lub asymetrycznych zmian ogniskowych. Ponieważ mastopatia jest szerokim terminem określającym większość zmian w piersiach, niekiedy zalicza się do niej również torbiele, zmiany zwyrodnieniowe w obrębie gruczołu, jak i zmiany specyficzne (na przykład mastopatia cukrzycowa – nieprawidłowości w strukturze piersi u diabetyków).
Choć przyjęło się uważać, że zmiany w obrębie piersi dotyczą wyłącznie kobiet, nie jest to zgodne ze stanem faktycznym. Na rak sutka mogą chorować również mężczyźni (szacunkowo jest to 1 proc. wszystkich pacjentów z tym typem nowotworu). U płci męskiej może dochodzić również do powiększenia gruczołów piersiowych, ich obrzęku i wyczuwalnej zmiany struktury (zgrubienia w piersiach). Najczęściej zmiany te określa się mianem ginekomastii, a ich podłoże tkwi w zaburzeniach hormonalnych bądź też jest działaniem niepożądanym przyjmowanych leków (jednym z leków najczęściej wywołujących ginekomastię jest stosowany w niewydolności serca spironolakton). Nawet jeśli przyczyna zaburzeń jest znana, każdorazowo konieczne jest wykonanie badania USG gruczołów piersiowych – celem wykluczenia innych zmian.
Jak rozpoznać, czy guzek w piersi to rak?
Gruczolakowłókniak – guzek w piersi u młodych kobiet
Gruczolakowłókniaki (łac. fibradenomata) są łagodnymi guzami pojawiającymi się w piersi zazwyczaj około 20. roku życia. Podłoże ich występowania nie jest poznane, być może rolę w ich powstawaniu odgrywa nadwrażliwość struktur piersi na stymulację estrogenami. Nie stwierdzono zwiększonej częstości występowania tych zmian u kobiet przyjmujących doustne leki antykoncepcyjne. Przeważnie występują pojedynczo, jako ruchomy guz o ostro odgraniczonych brzegach. Jego średnica sporadycznie przekracza 3 cm.
Gruczolakowłókniaki, choć z zasady są zmianami łagodnymi, w rzadkich przypadkach (między innymi pod wpływem stymulacji hormonalnej) mogą przechodzić w inny typ nowotworu – guz liściasty sutka, który jest już zmianą wykazującą cechy złośliwości. Stąd, zamiast obserwacji, bardzo często proponowane jest usunięcie gruczolakowłókniaków, szczególnie młodym kobietom, dopiero planującym ciążę.
Czym jest włókniak w piersi i czy jest groźny?
Które guzki są szczególnie podejrzane?
Niepokój onkologiczny powinien wzbudzić twardy guz w piersi, nieprzesuwalny względem podłoża ani skóry, mający nieregularny kształt i obrys oraz więcej niż 2 centymetry średnicy (każda z tym cech z osobna jest objawem alarmującym). Dodatkowym sygnałem jest również obecność powiększonych węzłów chłonnych w dole pachowym po stronie guza (wyczuwalne guzki w obrębie pachy), wyciek treści płynnej z brodawki sutkowej, jej „wciągnięcie” bądź owrzodzenie.
Ból nie jest typowym wczesnym objawem raka piersi. Bolący guzek piersi, mimo początkowego strachu pacjentek, częściej okazuje się zmianą zapalną, na przykład ropniem piersi.
Guzek w piersi – i co dalej?
Wykryty samodzielnie guzek piersi zawsze powinien być poddany dalszej diagnostyce. W zależności od wieku chorej oraz struktury jej piersi lekarz może zaproponować badanie ultrasonograficzne (zwykle kobiety poniżej 35. roku życia) lub mammografię (głównie po 40. roku życia). W uzasadnionych przypadkach stosuje się obydwie metody, szczególnie u kobiet z pogranicza wiekowego.
Badanie ultrasonograficzne piersi może być również przeprowadzone w okresie ciąży, jak i karmienia piersią, choć jest ono wówczas trudniejsze i wymaga większego doświadczenia ultrasonografisty. Na podstawie badań obrazowych ustala się wskazania do biopsji guzka – pobrania jego fragmentu celem oceny pod mikroskopem (histopatologicznej). Dopiero wynik tego badania pozwala odpowiedzieć na pytanie, z jakim rodzajem guzka mamy do czynienia.
Galaktografia to mammografia kontrastowa – kiedy należy ją wykonać?
Samobadanie piersi
Jak badać pierś samodzielnie? Ginekolodzy i onkolodzy od lat apelują o samobadanie piersi przez kobiety. Regularne przeprowadzanie badania pozwala na dokładne poznanie struktury swoich piersi i szybkie znalezienie pojawiających się nieprawidłowości, jak zgrubienia czy guzki. Badanie najlepiej wykonywać tego samego dnia cyklu, około tydzień po menstruacji. Początkowo zaczyna się od oglądania piersi w pozycji stojącej, oceny wyglądu brodawek (niepokoić powinno ich „wciągnięcie”, wyciek treści płynnej, zmiany zapalne).
W trakcie badania piersi palce trzyma się płasko, lekko naciskając i zataczając koła, posuwa się zgodnie z ruchem wskazówek zegara, wykonując ruchem spiralnym coraz węższe kręgi i kierując się ku brodawce. W trakcie tego badania należy zwrócić uwagę na ewentualne stwardnienia lub guzki, które spoistością różnią się od otoczenia. Badanie powtarza się również w pozycji leżącej z uniesioną ręką, aby ocenić ewentualne wystąpienie zgrubień czy guzków w obrębie dołów pachowych.
Bibliografia:
- Rungruang B., Kelley J. L., Niezłośliwe choroby piersi – epidemiologia, diagnostyka i leczenie. Medycyna Praktyczna. Ginekologia i Położnictwo, 2012, 1: 13–22.
- Grobstein R. H., Wszystko o raku piersi. Wydawnictwo WAB, Warszawa 2007.
- Jakubowski, W., Sonnomammografia. Ultrasonograficzna diagnostyka sutka. Roztoczańska Szkoła Ultrasonografii, Gdańsk 1996.
- http://www.amazonki.com.pl/ data dostępu 12.06.2019 r.