Suchość pochwy – spadek poziomu estrogenów
Kluczową rolę w powstawaniu suchości pochwy odgrywają zaburzenia żeńskich hormonów płciowych – estrogenów. Ich synteza zachodzi głównie w jajnikach po uprzednim pobudzeniu ze strony struktur mózgu – podwzgórza i przysadki mózgowej.
Działanie biologiczne estrogenów dotyczy głównie wpływu na funkcje rozrodcze. Warunkują one rozwój drugo- i trzeciorzędowych cech płciowych: prawidłowe wykształcenie pochwy, macicy, jajowodów, a także specyficznego owłosienia w okolicach narządów rozrodczych, gruczołów sutkowych i właściwych proporcji ciała.
Estrogeny przyczyniają się również do pobudzenia perystaltyki jajowodów i zwiększają ilość przezroczystego śluzu w szyjce macicy, dzięki czemu plemnik może dotrzeć do komórki jajowej, co powoduje proces zapłodnienia. Ponadto warunkują proliferację (rozrost) błony śluzowej macicy oraz zwiększenie jej masy mięśniowej, a w związku z tym możliwość przyjęcia i dalszego rozwoju zapłodnionego jaja.
Hormony te zatrzymują wodę w ustroju, dzięki czemu zapewniają odpowiednią elastyczność oraz nawilżenie skóry i błon śluzowych. W związku z tym każda sytuacja, która powoduje zmniejszenie stężenia estrogenów, prowadzi do suchości pochwy.
Naturalny spadek poziomu estrogenów w organizmie kobiety występuje po porodzie oraz w okresie menopauzalnym, kiedy funkcja jajników ulega fizjologicznemu wyhamowaniu.
Prolaktyna, która prawidłowo pobudza laktację i wzrost gruczołów sutkowych w ciąży, to kolejny hormon, którego nadmiar zmniejsza stężenie estrogenów. Niepokojąco gwałtowny, patologiczny skok prolaktyny we krwi obserwuje się gdy obecne są guzy przysadki, choroby podwzgórza, niedoczynność tarczycy, przewlekła niewydolność nerek, marskość wątroby, napady padaczkowe czy zespół policystycznych jajników (PCOS). Wszystkie wymienione stany wpływają na spadek estrogenów, a tym samym przyczyniają się do powstania suchości pochwy.
Skrajnym przykładem jest także chemioterapia, która zaburza gospodarkę hormonalną w całym organizmie, powodując również nieprawidłowości układu rozrodczego.
Inne przyczyny suchości pochwy
Innym, niezwiązanym z gospodarką hormonalną przykładem jest wystąpienie suchości pochwy na skutek infekcji grzybiczych. Powodem grzybicy pochwy jest zazwyczaj m.in.:
- terapia hormonalna,
- stosowanie wkładek domacicznych,
- siedzący tryb życia,
- długotrwały stres,
- dieta obfitująca w duże ilości cukru,
- kąpiele w basenach,
- korzystanie z publicznych toalet,
- zakażony partner.
Ponadto kobiety, które chorują na cukrzycę bądź zmagają się z otyłością są w grupie większego ryzyka zakażenia drożdżakami.
Coraz częstszym czynnikiem, który je wywołuje jest przewlekły stres. Powoduje on długotrwały, nadmierny wzrost stężenia kortyzolu, ten z kolei hamuje system regulacji podwzgórzowo-przysadkowej i pośrednio wpływa też na gonady, przez co na spadek produkcji estrogenów.
Problemy z nawilżeniem pochwy mają również kobiety zawodowo uprawiające sport. Na skutek intensywnych treningów spada masa ciała oraz poziom tkanki tłuszczowej. Indukuje to wzrost stężenia kortyzolu i sytuację analogiczną do tej, jaka ma miejsce w stanach długotrwałego stresu.
Wydzielanie estrogenów może zostać zaburzone przez przyjmowanie pewnych leków: nieodpowiednio dobranych środków antykoncepcyjnych, leków na nadciśnienie tętnicze czy antydepresantów.
Suchość pochwy – objawy i skutki
Najczęstszym symptomem suchości w pochwie jest tzw. dyspareunia, czyli dysfunkcja seksualna, objawiająca się odczuwaniem bólu w czasie stosunku. Suchość pochwy powoduje, że jest ona bardziej narażona na otarcia oraz stany zapalne. Łatwiej dochodzi do najczęstszych zakażeń w obrębie pochwy – waginozy bakteryjnej, czyli bakteryjnego zakażenia pochwy oraz grzybicy. Miejscowo powstające podrażnienia zmniejszają komfort.
Kobieta traci ochotę na seks, gdyż zbliżenie jest dla niej bardzo bolesne. Dodatkowo może wystąpić uczucie pieczenia i swędzenia, nawet podczas chodzenia.
Sposoby na suchość pochwy
Najważniejsze jest ustalenie przyczyny schorzenia. W przypadku zaburzeń hormonalnych należy niezwłocznie doprowadzić do prawidłowego ich stężenia. Niedobór estrogenów leczy się preparatami zastępczymi.
Ponadto dobre rozwiązanie stanowią lubrykanty, czyli żele i maści nawilżające pochwę, które ułatwiają penetrację. Zmniejszą ból i dyskomfort podczas współżycia, związany z suchością pochwy. Dodatkowo przed współżyciem warto zastosować żele dopochwowe w postaci globulek. Te, rozpuszczając się, nawilżają pochwę.
Warto pamiętać o kuracji probiotykowej, która wprowadza florę bakteryjną pochwy w stan równowagi. Probiotyki ginekologiczne w naturalny i bezpieczny sposób zapewniają ochronę przed infekcjami. Innym podejmowanym krokiem może być zastosowanie globulek dopochwowych z witaminą E. Preparaty takie mogą poprawić wilgotność w pochwie.
Nie należy zapominać o właściwej higienie intymnej: stosowaniu płynów o odpowiednim pH oraz chusteczek nawilżających do miejsc intymnych w ciągu dnia.
Istotną rolę odgrywa dieta. Picie dużej ilości wody nawilża skórę, błony śluzowe i oczyszcza organizm. Owoce i warzywa także doskonale wpływają na problemy z niedostatecznym nawodnieniem. Ciekawe właściwości przypisuje się soi, dzięki której zwiększa się wilgotność w obrębie śluzówki pochwy.
Bibliografia:
- Huang I., Gibson M., Peterson C. M., Endocrine disorders. Lippincott Williams and Wilkins, Philadelphia 2007.
- Pschyrembel W., Strauss G., Petri E., Ginekologia praktyczna, Wydanie 1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.