Czym są objawy wypadowe w okresie menopauzy?
Klimakterium to naturalny etap wygaszania czynności hormonalnej jajników i związanej z tym utraty płodności. Potocznie nazywany jest menopauzą, która – według definicji WHO – jest ostatnią miesiączką, po której przez okres roku nie występuje krwawienie menstruacyjne. Fizjologicznie występuje między 45. a 55. rokiem życia. Zaprzestanie miesiączkowania to jeden z objawów przekwitania. Do innych objawów świadczących o wczesnym etapie wygasania czynności hormonalnej jajników i poprzedzających menopauzę (pojawiają się na kilka lat przed ostatnią miesiączką, w tzw. okresie premenopauzalnym) należą tzw. objawy wypadowe.
Objawy wypadowe to objawy pojawiające się w początkowych stadiach wygasania czynności wewnątrzwydzielniczej jajników, związane z rozchwianiem równowagi hormonalnej. Należą do nich:
- uderzenia gorąca (tzw. wary),
- zlewne poty (często nadmierna potliwość w nocy),
- kołatania serca,
- bóle głowy,
- obniżenie nastroju lub labilność nastroju, rozdrażnienie,
- osłabienie, męczliwość,
- napady lęku,
- zaburzenia snu (bezsenność lub nadmierna senność),
- zaburzenia koncentracji i uwagi.
Powyższe objawy menopauzy bywają dokuczliwe dla pacjentek. W połączeniu z przykrymi odczuciami związanymi ze zmianami zachodzącymi w ciele kobiety, obniżeniem libido i perspektywą zbliżającego się wieku podeszłego mogą prowadzić do znaczącego pogorszenia komfortu życia oraz spadku nastroju. Uderzenia gorąca prowadzące do zasłabnięć, a nawet omdleń oraz towarzysząca im wzmożona potliwość sprawiają, że kobiety odczuwają dyskomfort i ograniczają swoją dotychczasową aktywność fizyczną, a także towarzyską.
Uderzenia gorąca – jakie dają objawy?
Uderzenia gorąca to jeden z częstszych objawów zgłaszanych przez kobiety w okresie przekwitania (występują w 70–85 proc. przypadków). Stanowią wynik zaburzeń naczynioruchowych i związanych z nimi gwałtownych zmian temperatury ciała. Pojawiają się nagle, falowo, najbardziej odczuwalne są w okolicy twarzy. Towarzyszy im zaczerwienienie twarzy, zlewne poty, uczucie osłabienia i kołatania serca oraz zawroty głowy.
Uderzenia gorąca zwykle utrzymują się przez kilka, kilkanaście sekund, maksymalnie kilkanaście minut. W niektórych przypadkach prowadzą nawet do omdlenia. Uderzenia gorąca mogą pojawić się w nocy, wybudzając kobietę ze snu i utrudniając ponowne zaśnięcie.
Jak łagodzić uderzenia gorąca w czasie menopauzy?
Uderzenia gorąca, podobnie jak inne objawy wypadowe mogą być dla kobiety bardzo dokuczliwe i utrudniać codzienne funkcjonowanie. To sprawia, że pacjentki poszukują sposobu na złagodzenie dolegliwości. Część pacjentek sięga po hormonalną terapię zastępczą, tzn. suplementację estrogenów, czasem w skojarzeniu z gestagenami. Jest ona skuteczna, ale obarczona szeregiem potencjalnych działań niepożądanych.
Dla pacjentek, które obawiają się skutków ubocznych hormonalnej terapii zastępczej (m.in. wzrost ryzyka zachorowania na raka piersi, powikłania zakrzepowo-zatorowe, zwiększone ryzyko zachorowania na choroby serca i udar mózgu) i preferują metody naturalne, dobrą alternatywą są preparaty pochodzenia roślinnego, np. zawierające izoflawony lub fosfolipidy z soi. Są one dostępne w aptekach bez recepty, jednak należy pamiętać, że przed ich zastosowaniem należy zgłosić się na konsultację ginekologiczną i uzgodnić z lekarzem wdrożenie terapii oraz wykluczyć ewentualne przeciwwskazania.
Izoflawony i inne sposoby na uderzenia gorąca
Izoflawony mają podobną budowę do estradiolu, co sprawia, że posiadają zdolność do wiązania się z tymi samymi receptorami. Skuteczność izoflawonów w łagodzeniu uderzeń gorąca została potwierdzona w badaniach klinicznych. Izoflawony sporadycznie wywołują działania niepożądane (głównie problemy żołądkowo-jelitowe), a dodatkowo wpływają pozytywnie na czynność układu sercowo-naczyniowego, nastrój oraz jakość snu. Przeciwwskazaniami do stosowania preparatów zawierających izoflawony są czynne lub przebyte choroby nowotworowe estrogenozależne, tzn. rak piersi i rak trzonu macicy.
W łagodzeniu objawów wypadowych menopauzy stosowane bywają także leki z grupy SSRI (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny) oraz witamina E.
Część pacjentek w okresie klimakterium wzbogaca swoją dietę w soję (bogatą w izoflawony i fosfolipidy) lub stosuje preparaty zawierające pochodzące z niej fosfolipidy. Argumentem przemawiającym za takim postępowaniem jest niższy odsetek występowania uderzeń gorąca u kobiet mieszkających w krajach, w których stosuje się dietę bogatą w produkty sojowe (np. w Japonii).
Pacjentkom cierpiącym na uderzenia gorąca zaleca się przebywanie w chłodnych pomieszczeniach, wietrzenie mieszkania, noszenie ubrań i bielizny z naturalnych, przewiewnych tkanin, szczególną dbałość o higienę osobistą, systematyczną aktywność fizyczną oraz unikanie spożywania alkoholu i palenia papierosów.
Co jeść, a jakich produktów unikać podczas menopauzy?
Bibliografia:
- Davis S., Zdrowie kobiety – menopauza, Wydanie 1. Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 1996.
- Sobczul A., Pertyński T., Menopauza – podstawy diagnostyki, profilaktyki i terapii, Wydanie 1. Wydawnictwo Adi, Łódź 2001.