Czym jest wypadanie macicy i jakie są objawy?
Wypadanie macicy to inaczej zaburzenie statyki narządu rodnego, obniżenie poniżej jego prawidłowego usytuowania. To jedna z najczęstszych przyczyn ingerencji w zakresie chirurgii ginekologicznej. Objawy tego schorzenia dotyczą kobiet po porodzie, ale także dużej grupy pań po okresie przekwitania.
Więzadła, tkanka łączna i mięśnie dna miednicy odpowiadają za utrzymanie macicy w fizjologicznym położeniu. Jeżeli tkanki te zostaną osłabione lub uszkodzone, macica może przemieszczać się w kierunku pochwy.
Typowe objawy wypadnięcia macicy obejmują:
- uczucie ciężkości i ucisku w pochwie,
- wyczuwalne wybrzuszenie w pochwie,
- ból promieniujący do dolnej części pleców,
- nasilone upławy z pochwy,
- ból podczas stosunku seksualnego.
Jakie są przyczyny wypadania macicy?
Jako najczęstszą przyczynę wypadania macicy wskazuje się poród, zwłaszcza drogami natury. Ważnym czynnikiem ryzyka jest otyłość. Wspomniane struktury mięśniowe mogą ponadto ulec osłabieniu w wyniku wysiłku fizycznego o znacznym nasileniu, dźwigania ciężkich przedmiotów.
Dno miednicy i powiązane z nim więzadła wspierające mogą być osłabione lub uszkodzone przez wiele różnych czynników. Najważniejsze z nich to:
- ciąża, zwłaszcza w przypadku wielu dzieci, na przykład bliźniąt lub trojaczków,
- poród drogami natury, zwłaszcza jeśli dziecko było duże lub poród był szybki bądź jeśli faza parcia trwała długo,
- otyłość,
- znaczny wysiłek w czasie defekacji, przewlekłe zaparcia,
- niski poziom estrogenów (wynik przemian hormonalnych, które mają swój początek w okresie menopauzy),
- uporczywy i długotrwały, ciężki kaszel powiązany z chorobami takimi jak przewlekłe zapalenie oskrzeli lub astma,
- mięśniaki macicy,
- guzy miednicy.
Jakie są stadia wypadnięcia macicy?
Wypadnięcie macicy jest opisywane w stadiach, określających jak daleko macica przemieściła się w kierunku pochwy. W większości przypadków inne organy miednicy mniejszej (takie jak pęcherz i jelito) również mogą przemieszczać się w tym kierunku. W wynikach badań obrazowych jajniki obserwuje się niżej niż w fizjologicznym ułożeniu.
Wyróżnia się cztery stadia wypadnięcia macicy:
- stadium I – macica znajduje się w górnej części pochwy,
- stadium II – macica wysunęła się prawie do ujścia pochwy,
- stadium III – macica wystaje z pochwy,
- stadium IV – macica całkowicie wypada z pochwy.
Jak leczyć wypadanie macicy?
Leczenie wypadania macicy obejmuje sposoby chirurgiczne i niechirurgiczne, wybór metody będzie zależał od ogólnego stanu zdrowia pacjentki, tego jak ciężki jest przypadek. Wybór metody leczenia powinien uwzględnić to, czy pacjenta jest w wieku rozrodczym, czy planuje kolejną ciążę.
Jakie są wskazania do plastyki pochwy?
Ćwiczenie mięśni dna miednicy
Ćwiczenia mięśni dna miednicy należą do tak zwanego leczenia zachowawczego. Mogą pomóc zwłaszcza w przypadku stadium I i II wypadnięcia macicy, ale muszą być wykonywane poprawnie i wystarczająco długo. Regularne wykonywanie ćwiczeń należy traktować jako terapię uzupełniającą wykonywaną samodzielnie w domu, po uprzednim instruktażu ze strony lekarza lub fizjoterapeuty. Stosowanie ćwiczeń powinno przebiegać wraz z innymi formami leczenia.
Ćwiczenia można wykonywać na leżąco, siedząco lub stojąco. Idealne byłoby wykonywanie 5 lub 6 sesji dziennie. Na późniejszym etapie leczenia wystarczą 3 sesje dziennie. Główną uwagę należy skupić na mięśniach dna miednicy. Przed podjęciem aktywności ważne jest rozluźnienie mięśni brzucha, pośladków i nóg. Stanowczo przeciwwskazane jest parcie i długotrwałe wstrzymywanie oddechu.
Istotą najprostszych ćwiczeń jest próba zaciśnięcia i podniesienia cewki moczowej, pochwy i odbytu. Stan napięcia należy utrzymać przez około 3 sekundy, następnie całkowicie się rozluźnić. Kolejne ćwiczenia polegają na utrzymaniu napięcia przez czas dwukrotnie dłuższy – 6 sekund. By efekt był odczuwalny, ćwiczenie trzeba powtórzyć 10 razy. Po każdym powtórzeniu wskazane jest rozluźnienie trwające przynajmniej 5 sekund.
Ćwiczenia wykonywane są prawidłowo, jeżeli w czasie ich wykonywania odczuwane jest przyjemne uczucie lekkiego ściskania w dole brzucha. Należy pamiętać o ściskaniu i podnoszeniu mięśni za każdym razem w czasie wysiłku lub kaszlu.
Pessarium – bezpieczny sposób na wypadanie macicy
Pessar (określany także jako pessarium) to mały krążek, z reguły wykonany z silikonu. Swoim kształtem przypomina pierścień. W przebiegu leczenia wypadania macicy należy go umieścić w pochwie. Za utrzymanie krążka w jednym miejscu bez przemieszczania odpowiadają mięśnie dna miednicy.
Istnieją różne kształty i rozmiary pessarów, które mogą zostać przepisane i dopasowane przez doświadczonego w stosowaniu tej formy leczenia lekarza ginekologa. Pacjentka może samodzielnie aplikować i wyjmować pessar. W przypadku stosowania tej formy terapii konieczne są regularne badania kontrolne u ginekologa.
Pessarium może być efektywnym sposobem na zmniejszenie symptomów wypadnięcia, ale nie będzie ono odpowiednie dla wszystkich. Wraz z ćwiczeniami mięśni dna miednicy pessarium może zapewnić niechirurgiczne rozwiązanie problemu wypadnięcia macicy.
Leczenie operacyjne
W umiarkowanych i ciężkich przypadkach wypadanie macicy może wymagać interwencji chirurgicznej. W przypadku zastosowania chirurgii laparoskopowej instrumentarium wprowadzane jest przez pępek, co oszczędza pacjentkom powstanie blizn. W trakcie zabiegu chirurg dokonuje repozycji i ponownie przymocowuje macicę do wiązadeł w swym prawidłowym położeniu. Operacja może również zostać przeprowadzona przy pomocy klasycznego cięcia.
Bibliografia:
- Rechberger T., Uroginekologia praktyczna, Wydanie 1. Wydawnictwo Folium, Lublin 2007.
- Rechberger T., Nietrzymanie moczu i zaburzenia statyki dna miednicy u kobiet, Wydanie 1. Wydawnictwo Termedia, Poznań 2009.