Plastyka pochwy – na czym polega waginoplastyka? Jakie są wskazania?

Na czym polega waginoplastyka?

Zarówno waginoplastyka, jak i labioplastyka, czyli odpowiednio plastyka pochwy i warg sromowych obejmuje zabiegi polegające na rekonstrukcji i zmianach kosmetycznych. Pierwszy rodzaj zabiegów ma na celu poprawienie funkcji danego narządu, która z jakiegoś powodu jest pogorszona. Z kolei zabiegi estetyczne mają na celu poprawę np. wyglądu warg sromowych zgodnie z życzeniem pacjentki.

Waginoplastyka może być konieczna po operacjach usunięcia guzów nowotworowych lub zmian nienowotworowych, np. ropni. Zabiegi chirurgiczne w obrębie pochwy są również konieczne przy leczeniu operacyjnym obniżenia narządów rodnych. Odbudowa pochwy i sąsiednich narządów jest czasami konieczna po urazach. Istnieją też wrodzone wady budowy narządów płciowych, w których plastyka pochwy może być jedynym sposobem na przywrócenie prawidłowej funkcji tego narządu.

Jakie są przyczyny bólu podczas stosunku?

Plastyka pochwy jako zabieg estetyczny

Zabiegi estetyczne, chociaż często nie są wykonywane ze wskazań medycznych, mogą być korzystne ze względu na poprawę akceptacji własnego ciała czy wzrost satysfakcji seksualnej.

Powszechne są zabiegi polegające na „odmłodzeniu pochwy”. Tkanki kanału rodnego są bardzo elastyczne. Mają zdolność do znacznego rozciągania się i zazwyczaj wracają do pierwotnego kształtu. Czasami jednak w wyniku wielokrotnych porodów siłami natury lub komplikacji położniczych przedsionek lub kanał pochwy może ulec zniekształceniu.

Niektóre pacjentki decydują się na zabieg kierując się względami kosmetycznymi lub poprawą odczuć podczas współżycia. Przed podjęciem takiego kroku trzeba jednak pamiętać, że operacja nie gwarantuje poprawy jakości odczuć seksualnych. Pożądanie, pobudzenie czy orgazm są złożonymi, bardzo indywidualnymi reakcjami, na które wpływ mają czynniki emocjonalne, duchowe i interpersonalne. Zwiększenie wrażliwości pochwy nie jest też jednoznaczne z odczuwaniem większej przyjemności. Istnieje ryzyko, zwłaszcza bezpośrednio po operacji, że penetracja stanie się bolesna.

Zabiegi chirurgiczne w obrębie narządów płciowych wykonywane ze względów estetycznych budzą wiele kontrowersji. Uważa się, że operacje przeprowadzane bez wskazań medycznych prowadzą do nieuzasadnionego okaleczenia kobiecych narządów płciowych, co niesie za sobą ryzyko poważnych komplikacji. Decyzja o zabiegu musi być dokładnie przemyślana i skonsultowana z lekarzem.

Plastyka pochwy – przebieg operacji i stosowane metody

W waginoplastyce stosuje się rozmaite metody, w zależności od celu operacji. Preferuje się wykonywanie zabiegów laparoskopowo. W leczeniu chirurgicznym obniżenia narządów rodnych wybór metody zależy od poziomu nasilenia (np. według klasyfikacji DeLancey).

W stopniu pierwszym stosuje się sarkopeksję, czyli przymocowanie obniżonego narządu do kości krzyżowej. Sarkopeksja może być połączona z usunięciem macicy, czyli histerektomią. Histerektomię z kolei można wykonać z usunięciem szyjki macicy lub z jej zachowaniem.

W przypadku uszkodzenia drugiego stopnia celem leczenia jest usunięcie przepukliny pochwowej pęcherzowej (cystocele) lub odbytniczej (rektocele). Wykonuje się wówczas odpowiednio plastykę przednią lub tylną pochwy z wszczepieniem specjalnej siatki.

Zabiegi plastyki pochwy mające na celu jej zwężenie wykonuje się głównie przy użyciu specjalnych laserów. Procedura polega na wprowadzeniu do pochwy wziernika, do którego następnie wprowadza się specjalną głowicę wyposażoną w laser. Światło lasera pobudza błonę śluzową i niektóre położone głębiej struktury do produkcji kolagenu.

Kiedy wykonuje się waginoplastykę?

Po przebytych porodach siłami natury w obrębie dróg rodnych kobiety dochodzi do pewnych zmian. Tkanki mogą stracić swoją elastyczność, a mięśnie miednicy mogą osłabnąć. Część kobiet nie odczuje żadnych związanych z tym dolegliwości. U niektórych jednak mogą wystąpić problemy, takie jak:

• nietrzymanie moczu,
• wypadanie macicy lub pochwy,
• problemy ze współżyciem.

W  terapii obniżenia narządu rodnego w pierwszej kolejności stosuje się leczenie zachowawcze. Polega ono na stosowaniu specjalnych pessarów i fizjoterapii uroginekologicznej. U pacjentek po menopauzie zaleca się także miejscowe stosowanie preparatów z estrogenem. Leczenie operacyjne jest stosowane jedynie wtedy, gdy terapia zachowawcza nie przyniesie pożądanego efektu lub zmiany są zbyt nasilone. Do innych zabiegów waginoplastyki należą:

• separacja cewki moczowej i pochwy – w przypadku wrodzonej przetoki;
• rekonstrukcja krótkiej cewki moczowej;
• konstrukcja pochwy – np. przy operacji zmiany płci, niektóre wady wrodzone układu moczowo-płciowego;
• rekonstrukcja pochwy – po urazach, komplikacjach położniczych, w przypadku niektórych wad wrodzonych, np. zespołu feminizujących jąder lub wrodzonego przerostu nadnerczy;
• leczenie chirurgiczne obniżenia narządów rodnych;
• zawieszenie i fiksacja pochwy, np. po usunięciu macicy;
• leczenie chirurgiczne przepukliny pochwowej;
• rekonstrukcja odbytnicy;
• hymenoplastyka, czyli odtworzenie błony dziewiczej.

Zazwyczaj rekonstrukcji pochwy dokonuje się z użyciem tkanek pacjentki. Możliwe jest też użycie specjalnych protez.

Specyficznym rodzajem zabiegów jest leczenie w przypadku wrodzonych wad anatomicznych układu moczowo-płciowego i zaburzeń rozwoju płciowego. Przykładem takiego schorzenia jest wrodzony przerost nadnerczy. Operacje te powinny być przeprowadzane przez doświadczony zespół.

Przygotowanie do plastyki pochwy

Przygotowanie do zabiegu zależy od rodzaju wykonywanej procedury. W przypadku leczenia obniżenia narządów rodnych konieczne jest dokładne badanie ginekologiczne. Lekarz musi zebrać pełen wywiad na temat przebytych ciąż i ewentualnych komplikacji czy zabiegów oraz dowiedzieć się na czym polegają objawy.

Podstawowym badaniem obrazowym stosowanym w diagnostyce jest w tym wypadku przezpochwowe USG. W kwalifikowaniu pacjentki do odpowiedniej metody leczenia wykorzystuje się różnego rodzaju skale i klasyfikacje biorące pod uwagę stopień nasilenia objawów i zaawansowanie zmian. Przed leczeniem operacyjnym obowiązuje standardowe przygotowanie jak do zabiegu laparoskopowego lub na otwartej jamie brzusznej. Przed większością zabiegów chirurgii ginekologicznej, w tym waginoplastyki należy wykonać szereg badań:

• wymaz z pochwy z antybiogramem,
• cytologię wykonaną nie wcześniej niż rok przed zabiegiem,
• morfologię krwi,
• badania układu krzepnięcia – wskaźniki INR i APTT,
• badanie TSH,
• badanie na obecność wirusa HIV, HCV,
• oznaczenie antygenu Hbs.

Przed zabiegiem laserowego obkurczania pochwy nie jest wymagane specjalne przygotowanie. Konieczne jest jedynie wykonanie konsultacji ginekologicznej w celu wykluczenia ewentualnych schorzeń.

Czy warto korygować zbyt duże wargi sromowe?

Rekonwalescencja po waginoplastyce

Po operacji laparoskopowej lub z wykonaniem laparotomii zwykle wymagana jest krótkotrwała hospitalizacja. Należy pamiętać, że przez kilka tygodni po zabiegu należy unikać podnoszenia ciężarów powyżej 5 kilogramów oraz wzmożonej aktywności fizycznej.

Zaleca się także zasięgnięcie porady fizjoterapeuty, który pokaże w jaki sposób można wykonywać codzienne czynności bez zbytniego przeciążania mięśni dna miednicy. Aby zapewnić prawidłowe gojenie się rany, należy również przez co najmniej miesiąc wstrzymać się od aktywności seksualnej.

Po chirurgicznym zwężeniu pochwy pacjentka wraca do domu tego samego dnia lub ewentualnie po jednym dniu pobytu w szpitalu. Rana na skórze goi się po około tygodniu. Powrót do pełnej aktywności życiowej i seksualnej jest możliwy po 4–6 tygodniach.

W przypadku laserowego zwężania pochwy zazwyczaj wystarcza jeden zabieg, a efekt obkurczenia pochwy jest widoczny po około miesiącu. Jeśli tak się nie stanie, zabieg można powtórzyć. Zwężenie pochwy nie jest trwałe. Zwykle utrzymuje się przez około 2 lata. Powrót do normalnej aktywności życiowej jest możliwy od razu po zabiegu. Należy jednak wstrzymać się od penetracji przez pierwsze 4 tygodnie. Przez kilka pierwszych dni mogą wystąpić także niewielkie surowicze upławy.

Przeciwwskazania do tego rodzaju zabiegu obejmują:

• zaburzenia krzepnięcia i gojenia się tkanek,
• stwierdzoną chorobę nowotworową,
• planowanie ciąży lub potwierdzoną ciążę.

Plastyka pochwy – ceny zabiegów

Cena laserowego zwężenia pochwy nie przekracza 1000 zł. Chirurgiczne zwężenie pochwy połączone z ewentualną rekonstrukcją to już nieco większy wydatek, ponieważ ceny zaczynają się od 2000–3000 zł. Chirurgiczne leczenie obniżenia narządów miednicy połączone z plastyką pochwy to wydatek rzędu kilkunastu tysięcy złotych. Jeśli tylko istnieją wskazania medyczne do przeprowadzenia takiego leczenia, jest możliwe jego wykonanie w ramach refundacji NFZ.

Bibliografia:

1. Bręborowicz, G. H. (red.), Położnictwo i ginekologia, Tom II, Wydanie 2. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
2. Meltzer T., Vaginoplasty procedures, complications and aftercare. UCSF Transgender Care, 2016.
3. Van der Sluis W. M. i wsp., Revision vaginoplasty: a comparison of surgical outcomes of laparoscopic intestinal versus perineal full-thickness skin graft vaginoplasty. Plast. Reconstr. Surg., 2016, 138, 4: 793–800.