Czym jest amniopunkcja i jak się ją wykonuje?
Amniopunkcja (amniocenteza) należy do badań prenatalnych. Wykonywana jest w celu wykrycia najczęściej występujących wad wrodzonych, takich jak np. zespół Downa, mukowiscydoza czy rozszczep kręgosłupa. Amniopunkcji dokonuje się pomiędzy 16. a 20. tygodniem ciąży (drugi trymestr).
Jest to badanie inwazyjne obarczone powikłaniami, dlatego amniopunkcję wykonuje się tylko w przypadku kobiet, które mają podwyższone ryzyko urodzenia dziecka z wadą wrodzoną.
Przy pomocy cienkiej igły pobiera się próbkę wód płodowych z owodni, czyli pęcherza otaczającego płód. Próbka ta badana jest w celu uzyskania informacji o dziecku. Wody płodowe można również zbadać pod kątem DNA, co pozwala określić strukturę genetyczną i płeć.
Diagnostyka ta wykonywana jest często w celu potwierdzenia bądź wykluczenia anomalii, na którą wskazują wyniki badań wykonanych z próbki krwi. W przypadku złego wyniku testu PAPP-A pacjentkom bardzo często zaleca się wykonanie amniopunkcji.
Czy infekcje intymne mogą utrudnić zajście w ciążę?
Które kobiety powinny skorzystać z badania amniopunkcji?
Wraz z wiekiem przyszłej mamy wzrasta ryzyko urodzenia dziecka z wadami genetycznymi. Tą najbardziej znaną jest zespół Downa – ryzyko wzrasta z około 1 : 2000 w wieku 20 lat do 1 : 100 w wieku 40 lat.
Ciężarne, które mogą być kandydatkami do amniopunkcji, to kobiety:
- z rodzinną historią zachorowań na zespół Downa,
- które wcześniej urodziły dziecko z wadami chromosomowymi,
- które są nosicielkami chorób genetycznych,
- których partnerzy mają rodzinną historię wad genetycznych i chromosomowych,
- z odbiegającymi od normy wynikami badania krwi lub badania ultrasonograficznego.
Czy tyłozgięcie macicy może utrudniać zajście w ciążę?
Jak wygląda amniopunkcja?
Pacjentki przed rozpoczęciem badania informowane są o możliwych skutkach ubocznych. Cały zabieg trwa około 90 minut.
Kolejne kroki amniopunkcji wyglądają następująco:
- kobieta kładzie się na plecach, pozycja płodu i łożyska jest określana przy pomocy ultrasonografu,
- lekarz aplikuje znieczulenie miejscowe w skórę na brzuchu pacjentki,
- przy użyciu długiej, cienkiej igły lekarz pobiera około 15 do 20 ml (mniej więcej trzy łyżeczki) wód płodowych (trwa to około 30 sekund),
- na koniec wykonywane jest badanie ultrasonograficzne, którego celem jest zbadanie stanu płodu i ewentualne wykluczenie uszkodzeń powstałych w wyniku diagnostyki.
Oczekiwanie na wynik może wynieść nawet do około 3–4 tygodni. Przed powrotem do domu może okazać się niezbędne pozostanie w sali zabiegowej przez około 20–60 minut. Większość kobiet nie odczuwa bólu podczas amniopunkcji. Część pań zgłasza uczucie lekkiego dyskomfortu. W miejscu wkłucia może powstać niewielkie zasinienie. Większość kobiet dobrze toleruje opisywany rodzaj diagnostyki. Zaleca się brak wysiłku przez kilka dni po zabiegu.
Po jakim czasie od odstawienia tabletek antykoncepcyjnych można zajść w ciążę?
Jakie są możliwe powikłania po amniopunkcji?
Mimo że amniopunkcja jest uważana za bezpieczny zabieg (ryzyko poronienia określa się na mniej niż 1 proc.), możliwe komplikacje obejmują:
- zakażenie, którego objawem jest gorączka (w przypadku pojawienia się podwyższonej temperatury należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem);
- wyciek wód płodowych z pochwy przypominający upławy (około 1 proc. przypadków); w większości przypadków upławy ustają w ciągu 2 dni od zabiegu;
- poronienie – może wystąpić w mniej niż 1 proc. przypadków kobiet przechodzących badanie;
- konflikt serologiczny – w nielicznych przypadkach komórki krwi płodu mogą przedostać się do krwiobiegu matki; jeżeli matka ma Rh(-), to może zacząć wytwarzać przeciwciała, które atakują czerwone krwinki dziecka; aby zapobiec tej sytuacji matce podaje się specjalną immunoglobulinę;
- uraz płodu – bardzo rzadko zdarza się, że igła stosowana przy zabiegu może przez przypadek uszkodzić płód.
Amniopunkcja niezwykle rzadko stanowi ryzyko dla zdrowia matki i dziecka. Powikłania po amniopunkcji są sporadyczne.
Bibliografia:
- Węgrzyn P., Borowski D., Wielgoś M., Diagnostyka prenatalna w praktyce, Wydanie 1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
- Wielgoś M., Diagnostyka prenatalna z elementami perinatologii, Wydanie 1. Wydawnictwo Via Medica, Gdańsk 2009.