Jak depresja wpływa na seks?
Zaburzenia depresyjne są jedną z najczęstszych chorób współczesnego świata. Osoby chorujące charakteryzuje tak zwana triada depresyjna, czyli negatywne myślenie o sobie, otaczającym świecie i przyszłości. Zgodnie z tą koncepcją, ich dotychczasowe pasje czy zainteresowania przestają być atrakcyjne a na ich miejsce wkrada się spadek motywacji, poczucie winy, zmniejszenie energii i sił witalnych, co ma bezpośredni wpływ na funkcjonowanie seksualne.
Około połowa pacjentów, zmagających się z depresją ma różnego rodzaju dysfunkcje seksualne. Badania wykazały, że dysfunkcje seksualne dotyczą 30 – 60% kobiet i 35 – 70% mężczyzn mających depresję. Zaburzenia seksualne, występujące najczęściej z przebiegu depresji to zmniejszenie popędu seksualnego lub jego całkowity zanik, zaburzenia erekcji, opóźniona ejakulacja czy trudności z przeżywaniem satysfakcjonujących stosunków seksualnych.
Zaburzenia seksualne w przebiegu depresji – przyczyny
Zaburzenia seksualne w przebiegu depresji powstają głównie przez zmianę stężeń neuroprzekaźników, leżących u podstaw choroby. Dodatkowo osoby chore mają zaburzony obraz siebie, co obniża chęć inicjowania bliskości oraz tworzy lęk przed współżyciem.
Leczenie depresji bardzo często związane jest z koniecznością stosowania farmakoterapii, która bezpośrednio wpływa na naszą seksualność. Leki mające znaczący wpływ na funkcjonowanie seksualne to między innymi – citalopram, klomipramina, escitalopram, fluoksetyna, paroksetyna, sertralina a także wenlafaksyna. Warto dopytać psychiatrę w jaki sposób sugerowane leczenie może wpłynąć na nasze zdrowie seksualne.
Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny SSRI oraz trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne TLP dają stosunkowo dużo dysfunkcji seksualnych – obniżenie libido, anorgazmia, zaburzenia erekcji, zahamowanie wytrysku, a także zmniejszenie wrażliwości na dotyk i czucie w okolicach genitalnych.
Dysfunkcje seksualne w depresji – jak leczyć?
Istnieją trzy podstawowe strategie leczenia dysfunkcji seksualnych, powstałych podczas przebiegu depresji:
- zmiana leku na inny lek przeciwdepresyjny – nowy lek powinien mieć korzystny wpływ na leczenie dysfunkcji lub móc niwelować rozpoznane zaburzenia seksualne;
- dodanie leków korygujących bez zmiany leku głównego – dodanie drugiego leku może poprawić funkcjowanie seksualne pacjenta, jednocześnie nie przerywając głównego leczenia przeciwdepresyjnego;
- zastosowanie od początku leczenia leku dającego stosunkowo mało dysfunkcji seksualnych (między innymi – trazodon, moklobemid, agomelatyna) – ta metoda stosowana jest głównie w przypadkach, gdy w poprzednich epizodach chorobowych występowały dysfunkcje oraz miały one duży wpływ na relacje interpersonalne pacjenta.
Należy pamiętać, że dysfunkcje seksualne są częścią procesu chorobowego, niezrozumienie czy obwinianie partnera o występujące trudności może wpłynąć negatywnie na funkcjowanie w relacji. Nie należy zmuszać chorego do podejmowania zbliżeń seksualnych – specjaliści proponują okazywanie ciepła i bliskości, przytulanie się, bycie razem. Zmuszanie czy sugerowanie aktywności seksualnej, na którą chory nie jest gotowy w konsekwencji może pogłębić poczucie winy czy braku sprawności seksualnej.
Źródła:
- Stowarzyszenie Aktywni Przeciw Depresji
- Jakima S. Dysfunkcje seksualne w chorobie afektywnej dwubiegunowej. W: Dudek D, Siwek M (red). Choroba afektywna dwubiegunowa – wyzwania terapeutyczne. Poznań: Termedia 2013: 253 – 267
- Hammen C. Depresja. Modele kliniczne i techniki terapeutyczne. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2004.
- Taylor M, Rudkin L, Hawton K. Strategies for mananging antidepressant – inducent sexual dysfunction: systematic review of randomized controlled trials. J Aff Dissord 2005; 88: 241 – 254.
- Zaburzenia seksualne a psychoterapia poznawczo – behawioralna; redakcja naukowa Marta Rawińska; wyd. PZWL; Warszawa 2019