Na czym polega konizacja?
Konizacja polega na wycięciu fragmentu szyjki macicy o kształcie stożka (ang. cone). Wycięty fragment tkanki wysyła się następnie do badania histopatologicznego w celu oceny obecności komórek nowotworowych oraz stopnia ich naciekania. U młodych kobiet rak szyjki macicy zlokalizowany jest najczęściej w jej przedniej części. Dlatego też, jeśli ewentualny nowotwór nie nacieka zbyt głęboko, możliwe jest jego całkowite usunięcie. Konizację często poszerza się o wykonanie łyżeczkowania szyjki macicy oraz trzonu macicy.
Rak szyjki macicy jest jednym z najczęstszych i obarczonych największą śmiertelnością nowotworów złośliwych u kobiet. Ogromna większość przypadków jest związana z infekcją wirusem HPV. Rozpoznany w zaawansowanym stadium jest praktycznie równoznaczny z obecnością przerzutów i nie daje szans na wyleczenie. Z kolei rozpoznanie raka we wczesnym stadium lub w stadium przedrakowym i wycięcie zmiany w całości umożliwia całkowity powrót do zdrowia. Rozwój nowotworu od stadium przedrakowego do raka trwa od 3 do 10 lat. W tym okresie możliwe jest całkowite usunięcie nowotworu przy użyciu np. konizacji.
Konizację wykonuje się przy podejrzeniu raka szyjki macicy. Podejrzenie to można wysunąć na podstawie:
- badania cytologicznego – grupy III, IV i V według klasyfikacji Papanicolaou są wskazaniem do konizacji;
- badania histologicznego materiału z biopsji części pochwowej szyjki macicy – wskazaniami do dalszej konizacji są dysplazja nabłonka, stan przedrakowy (CIN I oraz CIN II–III) lub rak szyjki macicy niskiego stopnia (IA 1 według klasyfikacji FIGO);
- nieprawidłowego obrazu w badaniu kolposkopowym.
Konizację z powodu wymienionych wyżej wskazań można wykonać w ramach refundacji NFZ. Cena zabiegów wykonywanych prywatnie zależy od ośrodka i waha się między 1000 a 3000 złotych. Niektóre gabinety oferują wykonanie konizacji w ramach świadczeń NFZ, natomiast za dopłatą proponują także wykonanie badania USG oraz konsultację po zabiegu.
Jak się przygotować do konizacji szyjki macicy?
Konizacja nie wymaga szczególnego przygotowania. Należy pamiętać, że zabieg przeprowadza się w pierwszej połowie cyklu miesiączkowego, zaraz po zakończeniu krwawienia (nie dotyczy to kobiet po menopauzie). Przed konizacją trzeba zgłosić się na badanie ginekologiczne, żeby wykluczyć i ewentualnie wyleczyć infekcje dróg rodnych.
Ciąża nie jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do wykonania konizacji, gdyż zabieg nie stanowi dużego zagrożenia dla rozwijającego się płodu. Ryzyko jest związane głównie z przedwczesną akcją porodową. Jednak zagrożenie związane z nieleczeniem raka szyjki macicy jest znacznie większe w porównaniu z porodem np. w 34. tygodniu ciąży. Pacjentkom ciężarnym z podejrzeniem raka szyjki macicy zaleca się wykonanie konizacji najlepiej między 14. a 20. tygodniem ciąży.
Zabieg ten można wykonać zarówno w szpitalu, jak i w odpowiednio wyposażonej poradni ginekologicznej. Przeciwwskazaniami do wykonania konizacji są m.in. aktywna infekcja dróg rodnych oraz przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych.
Konizacja – przebieg zabiegu
W zależności od preferencji pacjenta i lekarza zabieg wykonuje się w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Na początku wprowadza się do pochwy łyżki wziernika, po czym chwyta się szyjkę macicy przy użyciu tzw. kulociągów. Następnie barwi się szyjkę płynem Lugola, co pozwala uwidocznić obszar, który należy wyciąć.
Szyjka macicy ma około 2,5 cm długości. Rak szyjki macicy najczęściej zlokalizowany jest w okolicy granicy pomiędzy nabłonkiem wielowarstwowym płaskim pochwy a nabłonkiem walcowatym szyjki macicy. U kobiet młodych granica ta znajduje się blisko przedniej części szyjki. Dlatego w ich przypadku cięcie nie musi być zbyt głębokie. Z wiekiem granica pomiędzy nabłonkami przesuwa się głębiej, co wymusza wykonanie głębszego cięcia.
Samo wycięcie wykonuje się przy użyciu skalpela, pętli elektrycznej lub lasera. Użycie skalpela wymaga przeprowadzenia zabiegu w warunkach sali operacyjnej. Zaletą tej metody jest możliwość uzyskania lepszej próbki niż przy użyciu pozostałych metod. Krwawienie tamuje się stosując koagulację. Sama konizacja trwa około pół godziny. Po wykonaniu konizacji zwykle rutynowo wykonuje się łyżeczkowanie szyjki i trzonu macicy w celu pogłębienia diagnostyki.
Jeśli w pobranym fragmencie szyjki macicy stwierdzi się tzw. raka in situ, czyli ograniczonego do nabłonka szyjki macicy, a badanie histopatologiczne potwierdzi, że został on wycięty w marginesie zdrowych tkanek, nie wymaga się dalszego postępowania, a pacjentkę uznaje się za wyleczoną. Dlatego tak istotne jest poddawanie się badaniom kontrolnym i możliwie jak najwcześniejsze wykrycie raka. Jeśli zmiana nacieka głębiej, konieczne jest poszerzenie zabiegu o amputację szyjki lub nawet usunięcie całej macicy razem z okolicznymi węzłami chłonnymi.
Jakie są wskazania do waginoplastyki?
Rekonwalescencja i powrót do zdrowia po konizacji
Przez pierwsze 2–3 tygodnie po konizacji mogą utrzymywać się jasne, wodniste upławy. Może także wystąpić niewielkie krwawienie. Są to objawy związane z gojeniem się szyjki macicy. Powrót do normalnej aktywności życiowej jest możliwy praktycznie zaraz po ustąpieniu znieczulenia. Po około miesiącu od zabiegu należy udać się do ginekologa na wizytę kontrolną, na której lekarz stwierdzi czy można znowu podjąć współżycie.
Możliwe powikłania konizacji szyjki macicy
Najczęściej występujące powikłania są związane z krwotokami. Dotyczy to zarówno krwawień podczas zabiegu, jak i występujących później. Zwykle wymagają one użycia koagulacji, środków obkurczających naczynia lub zatamowania krwotoku.
W skrajnych przypadkach może dojść do niedającego się powstrzymać krwotoku zagrażającemu pacjentce. Wówczas w celu ratowania życia może być konieczne usunięcie macicy. Powikłania infekcyjne zdarzają się rzadko i mogą być skutecznie leczone przy użyciu antybiotyków.
Rzadkimi powikłaniami odległymi są zwężenie oraz niewydolność szyjki macicy. Zarośnięcie ujścia zewnętrznego szyjki macicy powoduje utrudnienie w odpływie krwi menstruacyjnej i uniemożliwia zajście w ciążę. Niewydolność szyjki macicy stwarza ryzyko porodu przedwczesnego. Regularne badania kontrolne pozwalają wykryć i zwalczać tego rodzaju powikłania. Na ogół konizacja nie powoduje trudności z zajściem w ciążę ani problemów z jej donoszeniem. Niewydolność szyjki i porody przedwczesne dotyczą głównie pacjentek, u których wykonywano wielokrotne zabiegi konizacji.
Bibliografia:
- Bręborowicz G. H. (red.), Położnictwo i ginekologia, Tom II, Wydanie 2. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
- Kolstad P., Klem V., Long-term follow up of 1121 cases of carcinoma in situ. Obstet. Gynecol., 1976, 48, 2: 125–129.
- Mitchell M. F. i wsp., A randomized clinical trial of cryotherapy, laser vaporization, and loop electrosurgical excision for treatment of squamous intraepithelial lesions of the cervix. Obstet. Gynecol., 1998, 92, 5: 737–744.