Wczesna menopauza – co może ją przyspieszyć?

Wcześniejsza menopauza – kiedy się pojawia?

W warunkach fizjologicznych ostatnia miesiączka występuje między 45. a 55. rokiem życia kobiety. O przedwczesnej menopauzie mówimy wtedy, gdy występuje ona przed ukończeniem 40. roku życia. Szacuje się, że problem ten dotyka 1 na 100 kobiet.

Pierwsze objawy przedwczesnej menopauzy – przedwczesnego wygasania czynności jajników bywają bardzo niespecyficzne – kobiety uskarżają się na apatię, przemęczenie, obniżenie nastroju, wahania nastroju. Początkowo miesiączki stają się nieregularne, zmienia się ich obfitość, wydłuża się czas pomiędzy krwawieniami. W końcu dochodzi do zatrzymania miesiączkowania.

Zdarza się, że przedwczesna menopauza diagnozowana jest u kobiet, które zgłaszają się do ginekologa z powodu nieskutecznych starań o zajście w ciążę.

Menopauza – co może ją przyspieszyć?

Liczne badania wykazały, że nie tylko choroby narządów kobiecych, zaburzenia hormonalne czy przebyte radykalne operacje mogą być przyczyną wcześniejszej menopauzy. Na pojawienie się objawów przedwczesnej menopauzy duży wpływ ma również status społeczny, warunki życia, dieta oraz stosowanie używek.

Przyczyną wczesnej menopauzy może być:

• nadużywanie alkoholu, stosowanie narkotyków i dopalaczy – wyniszczają one organizm, prowadząc do przedwczesnego starzenia się komórek i wygaszania ich czynności;
• palenie papierosów – substancje toksyczne zawarte w dymie papierosowym negatywnie wpływają na komórki jajników, a także na naczynia zaopatrujące jajniki, co w konsekwencji prowadzi do obniżenia stężenia estrogenów;
• przewlekły stres – stała ekspozycja na stres, wyczerpujący tryb życia czy przemęczenie wpływa negatywnie na organizm kobiety, a także na gospodarkę hormonalną; kobiety narażone na stresujący styl życia mogą wchodzić w okres przekwitania szybciej niż ich rówieśnice;
• nieprawidłowa dieta, uboga w witaminy i minerały;
• niski status socjoekonomiczny – jest on odpowiedzialny za znaczną część przypadków przedwczesnej menopauzy; kobiety żyjące w ubóstwie często nie mogą sobie pozwolić na urozmaiconą dietę i właściwe leczenie chorób przewlekłych, zwykle też zmagają się z dużym stresem.

Przyczyny wcześniejszej menopauzy

Przyspieszona menopauza jest skutkiem przedwczesnego wygaszenia czynności hormonalnej jajników. Wyróżnia się wiele przyczyn tego zaburzenia:

• przebyte operacje na kobiecych narządach rodnych (usunięcie macicy, jajników, usunięcie torbieli jajnika);
• nowotwory narządu rodnego – zwłaszcza nowotwory jajnika, które wiążą się z uszkodzeniem komórek zdrowych i zaburzeniami wytwarzania hormonów płciowych;
• przebyta chemioterapia lub radioterapia w obrębie miednicy – tego typu leczenie onkologiczne ma na celu usunięcie komórek nowotworowych, jednak jego skutkiem ubocznym jest negatywny wpływ na zdrowe komórki organizmu, w tym na komórki układu rozrodczego;
• choroby autoimmunologiczne, np. toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów, choroby autoimmunologiczne tarczycy, cukrzyca typu 1, bielactwo – wiążą się one z negatywnym wpływem na układ hormonalny organizmu;
• zaburzenia genetyczne – np. zespół Turnera związany z brakiem jednego z chromosomów X;
• predyspozycje genetyczne – przedwczesna menopauza często występuje u kobiet, których mamy lub babcie również wchodziły w okres przekwitania przed 40. rokiem życia;
• nieprawidłowa struktura chemiczna hormonów płciowych;
• infekcje wirusowe – m.in. świnka przebyta w dorosłym wieku, która może być powikłana zapaleniem przydatków oraz ospą wietrzną;
• przebyte zapalenia jajników.

Bywa, że czynnika odpowiedzialnego za przedwczesną menopauzę nie można ustalić lub też stwierdzone zostają czynniki nakładające się na siebie.

Wcześniejsza menopauza – co robić?

Przedwczesne wejście w okres przekwitania stanowi dla wielu kobiet źródło znacznego dyskomfortu psychicznego – kobiety tracą wówczas poczucie atrakcyjności, mają głęboką świadomość starzenia się i ostatecznej utraty płodności.

Obniżone stężenie hormonów płciowych podnosi ryzyko wczesnego wystąpienia:

• osteoporozy,
• chorób układu sercowo-naczyniowego,
• zaburzeń lipidowych,
• chorób zakrzepowo-zatorowych,
• nowotworów narządu rodnego,
• depresji.

Wcześniejsza menopauza nie powinna być bagatelizowana, jest bowiem wskazaniem do konsultacji ginekologicznej. Konieczne jest ustalenie przyczyny zaburzeń i wprowadzenie ewentualnego leczenia hormonalnego.

W terapii przedwczesnego przekwitania zastosowanie znajdują estrogeny i gestageny w dawkach większych niż w hormonalnej terapii zastępczej stosowanej w celu złagodzenia objawów fizjologicznej menopauzy. Istotne znaczenie ma także eliminacja czynników prowadzących do przedwczesnej menopauzy (zmiany stylu życia, diety, rezygnacja z używek).

Bibliografia:

1. Sobczul A., Pertyński T., Menopauza – podstawy diagnostyki, profilaktyki i terapii, Wydanie 1. Wydawnictwo Adi, Łódź 2001.
2. Bręborowicz G., Nowak-Markwitz E., Rechberger T., Sytuacje kliniczne w ginekologii, onkologii ginekologicznej i uroginekologii, Wydanie 1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.